Partenaires

IHPC
CNRS
ENS de Lyon Université Blaise Pascal- Clermont-Ferrand
Université Lumières - Lyon 2 Université Jean Monnet - Saint-Etienne


Rechercher

Sur ce site

Sur le Web du CNRS


Accueil du site > Axes de recherche > Éditions critiques et philologie > Éditions critiques d’œuvres complètes > Œuvres complètes de Gabriel Naudé

Œuvres complètes de Gabriel Naudé

Responsable : Frédéric Gabriel

Le premier résultat de ce groupe de travail est la publication en juin 2009 du Syntagma de studio liberali (1633) de Gabriel Naudé aux éditions Classiques Garnier. C’est le premier volume d’une série qui en comprendra une vingtaine. À terme, l’ensemble des volumes figureront en édition électronique dans les bases Classiques Garnier.

Le deuxième volume – particulièrement imposant – va être terminé dans quelques mois : le Jugement sur tout ce qui a été imprimé contre le cardinal Mazarin, plus connu sous le nom de « Mascurat » est l’un des plus gros volumes publié par Naudé. L’annotation a nécessité la collaboration de sept personnes, tant le domaine balayé par Naudé est large : événements de la Fronde, mazarinades, généalogies italiennes, épigraphie, littérature gréco-romaine antique, chroniques médiévales, érudition contemporaine, histoire du style grotesque, héraldique, etc. Le volume a été coordonné par Isabelle Moreau, de l’université de Londres, et Frédéric Gabriel.

Comité éditorial

Lorenzo Bianchi, Domenico Bosco, Benjamin Bouchard, Claudio Buccolini, Emmanuel Bury, Caroline Callard, Jean Céard, Thomas Cerbu, Françoise Charles-Daubert, Isabelle de Conihout, Giorgia Costanzo, Jean-Charles Darmon, Jérôme Delatour, Alain Dubois, Germana Ernst, François Fabre, Marta Fattori, Federica Favino, Giuliano Ferretti, Frédéric Gabriel, Sébastien Galland, Stéphane Garcia, Pierre Gasnault, Sophie Gouverneur, Richard Hodgson, Pascale Hummel, Laure Jestaz, Christian Jouhaud, Didier Kahn, Stavroula Keffalonitis, Michel-Pierre Lerner, Filippo del Lucchese, Andrea Martignoni, Pierre-François Moreau, Isabelle Moreau, Alain Mothu, Colette Nativel, Claudine Nédélec, Henk Nellen, Fabienne Queyroux, Gianni Paganini, Katharina Natalia Piechocki, Elena Rapetti, Michèle Rosellini, Anna-Lisa Schino, Éléonore Serdeczny, Francesco Solinas, Hartmut Stenzel, Sylvie Taussig, Françoise Waquet, Philip Wolfe.

Parallèlement, un gros travail de recherches et de bibliographie a été effectué pour affiner la connaissance prosopographie relative au projet général : Naudé est en rapport avec de très nombreux érudits qui ont une part non négligeable dans l’élaboration de ses œuvres, sous la forme de renseignements bibliographiques fournis, par exemple. Un autre type de recherche effectuée a été le catalogage de pièces historiques annexes qui seront publiées en annexe de chaque volume pour éclairer les œuvres principales. La collaboration internationale avec l’Italie (et dans une moindre mesure avec l’Allemagne et l’Angleterre) a favorisé cette recherche.

En 2012 :

  • Advis pour dresser une bibliothèque, Paris, François Targa, 1627. Édité par Jérôme Delatour ; et Bibliographia politica (1633, in-12, 115 p. & 1642, 8°, 194 p., et la version française de Challine) ; Gabrielis Naudaei, Bibliographia politica, & Casparis Scioppii Paedia Politice… Curâ Hermanni Conringii, Francofurti, 1673 = Bibliographia politica… ê Museo Augusti Buchneri, Wittebergae, Impensis Balthasar Mevii, 1641.
    Domenico Bosco (notes et introduction), Marta Fattori (pour la réédition avec Schoppius par Hermann Conring), Frédéric Gabriel (notes ; introduction et édition des annexes), Sébastien Galland (traduction).
  • Addition à l’histoire de Louys XI, Paris, François Targa, 1630.
    Édité par Emmanuel Bury.

En 2013 :

  • Considerations politiques sur les coups d’Etat, « A Rome », 1639.
    Françoise Charles-Daubert (sources), Frédéric Gabriel (introduction, établissement du texte et annotation), Isabelle de Conihout (bibliographie).
  • Naudaeana et Patiniana…, seconde édition augmentée, Amsterdam, François vander Plaats, 1703.
    Édition de Françoise Waquet et Alain Mothu, avec les manuscrits préparatoires.

En 2014 :
Ecrits italiens
Par leur convergence géographique, leur taille modeste, l’unité relative de ces travaux de circonstance, les opuscules italiens ou relatifs à l’Italie sont réunis en un volume.

  • Discours sur le Vésuve, Discours sur les divers incendies du Mont Vesuve…, s. l., 1632.
    Edition par Lorenzo Bianchi
  • In natalem infantis Delphini, Romae, typis L. Grignani, 1638. Ms. Dupuy 839 f. 113.
    Germana Ernst, introduction et édition
  • Ludovici Canalis Marchionis ab Alta-Villa Elogium, Auctore Gabriele Naudaeo, Romae, Typis Ludovici Grignani, 1638.
  • Instauratio tabularii maioris templi Reatini Facta Iussu, & Auspicijs Eminentissimi & Reverendissimi Domini Ioannis Francisci Cardinalis a Balneo Episcopi Reatini anno MDCXXXVIII, Romae, Excudebat Ludovicus Grignanus, 1640 = Tabularii maioris templi Reatini Facta Iussu, & Auspicijs Eminentissimi & Reverendissimi Domini Ioannis Francisci Cardinalis a Balneo Episcopi Reatini, Thesaurus Antiquitatum et Historiarum Italiae… Digeri olim coeptus Cura & Studio Joannis Georgii Graevi Lugduni Batavorum, sumptibus P. van der Aa, 1723. (Thesaurus antiquitatum et historiarum Italiae, IX, 8)
  • Instrumentum plenariae securitatis, scriptum anno Justiniano Imp. XXXVIII Et nunc primum è Bibliotheca Eminentissimi Card. A Balneo Prolatum, Romae, typis Dominici Marciani, 1641.
    Dédicace : « Clarissimo, & Eruditissimo Viro Carolo Morono ».
  • Epigrammata in virorum literatorum imagines quas illustrissimus eques Cassianus a Puteo sua in bibliotheca dedicavit, cum appendicula Variorum Carminum, Romae, excudebat L. Grignagnus, 1641 = Epigrammatum libri duo, Parisiis, Apud Sebastianum et Gabrielem Cramoisy, 1650. Édition, annotation et illustrations par Francesco Solinas et Catarina Volpi, traduction par Sébastien Galland
  • Lessus in funere domestico. Eminentiss. Principis Ioannis Francisci Cardinalis a Balneo, Romae, Ex Typographia Dominici Marciani, 1641.
  • Exercitatio : quod Senae nomen non Caesenae, sed Senogalliae conveniat, Parisiis, Apud viduam Gulielmi Pelé, 1642 = Exercitatio in qua argumento valde probablili asserit quod nomen Senae, non Caesenae sed Senogalliae conveniat. Editio novissima, mendis typographicis purgata ac Indicula aucta, in Thesaurus Antiquitatum et Historiarum Italiae… Digeri olim coeptus Cura & Studio Joannis Georgii Graevi, Lugduni Batavorum, sumptibus P. van der Aa, 1722. (Thesaurus antiquitatum et historiarum Italiae, VII, 2)
  • Panegyricus dictus Urbano VIII Pont. Max. Ob beneficia ab ipso in M. Thom. Campanellam collata, Auth. Gabr. Naudaeo, Parisiis, Apud Sebastianum et Gabrielem Cramoisy, 1644.
    Michel-Pierre Lerner (introduction, annotation), Sébastien Galland (traduction)
  • Ex Italia discedentis apobathpion ad amicos, Patavii, typis Pauli Frambotti, 1645.